Rhea, baş tanrı Zeus'un annesidir ve Kronosun eşidir. Ana Tanrıça olarak Kibele ile eş tutulmuştur.
Tanrıça Rhea Kimdir
RHEA
ya da Rheia, Yunan Mitolojisinde dişilik, doğurganlık ve annelik tanrıçasıydı.
Zaman tanrısı Kronos’un eşi ve Zeus’un annesidir. Tanrıların
Annesi (Meter Theon) olarak isimlendirilmiştir.
Antik
Yunan Mitolojisine göre Uranüs ve Gaea’nın kızı olan bir titandır. Oceanus, Coeus,
Hyperion, Crius, Iapetus, Theia, Themis ve Mnemosyne'nin kız
kardeşidir. İlk nesil olarak kabul edilen 12 önemli titandan biridir. Zeus
dışında Hestia, Demeter, Hera, Aides, Poseidon’un da annesidir.
Efsaneye
göre, Kronos’un tahtını çocuklarından birinin alacağını öğrenen Rhea, Zeus'u
taşıdığı dönemde Girit'e kaçtı ve onu orada Dikte Dağı'ndaki bir mağarada
doğurdu. Onu Melisseus'un kızları olan Curetes ve Nymphs Adrasteia ile Ide'ye
emanet etti. Bu Nymphs, Amaltheia'nın sütüyle bebekleri beslerken, silahlı Curetes,
mağarada onu korumak için mızraklarını kalkanlarına çarparak Kronos'un bebek
sesini duymasını engelledi. Böylece onu Kronos’un düşmanlığından
korumuştur…
Efsanelerde
anaçlığı ve merhameti ile yer edinmiştir. Homeros’un Yunan Destanında, Zeus’un
kız kardeşi Demeter’i tekrar Olimpos’a davet etme görevini annesi
Rhea’ya verdiği anlatılmaktadır. Sonra parlak saçlı Rhea, Demeter’e
şöyle dedi:
‘Gel, kızım; çünkü uzağı gören Zeus, gürültülü gök gürültüsü çağırıyor seni tanrı ailelerine katılmaya... Ama gel, çocuğum, itaat et ve Zeus’a karşı aşırı derecede öfkeli olma; ama hemen insanlar için yaşam veren meyveyi arttır.’
Bu
ve bunun gibi efsaneleri çok eski dönemlere dek uzanan, kökenleri çok eski bir
tanrıçadır.
Rhea Kültü
Geniş
bir coğrafyada tapınım görmüştür. Öyle ki Aiskhylos'un belirttiğine göre, güney
Yunanistan ile Sicilya arasındaki İyonya Denizi, eski zamanlarda tanrıçanın
adıyla Rhea Körfezi olarak adlandırılmıştı.
Hesiodus’un
aktardığına göre, Güney Yunanistan’dan çok önce, Trakya bölgesinde tapınım
görmekteydi. Strabon’a göre Trakya tanrıçaları Bendis veya Hekate
ile bağlantılıydı. Çoğu kez Kibele olarak da adlandırılmıştır. Kibele
figürü muhtemelen, Trakya’dan Anadolu’ya göç eden kalabalıkların sahip olduğu eski
inanışların, Anadolu’daki mevcut inanışlarla birleşmesi sonucu ortaya
çıkmıştır. Sonraki dönemlerde Anadolu’ya göç eden Yunanlılar, Kibele ile Rhea
arasındaki benzerliklerden dolayı bu iki tanrıçayı birbirleri ile
özdeşleştirmişlerdir. Bunun yanında aktarılan tarihi metinlerde Kibele’nin,
bazen Rhea’nın kızı Demeter'e, bazen de Rhea ‘ya ait tüm niteliklerle betimlendiği
görülmektedir. Dolayısıyla antik çağda Demeter, Rhea ve Kibele,
muhtemelen aynı inancın farklı isimlendirmeleri olmuştur.
Frigya kralı Midas’ın ona bir tapınak inşa ettirip adına
festivaller düzenlediğinden bahsedilir. Kastedilen yer Strabon’a göre bugün
Eskişehir sınırları içerisindeki Pessinus’tur. Pessinus kenti tarihi
boyunca çok önemli bir ibadet merkezi olmuş, burada bulunan rahipler, rahip hükümdar
gibi özel statülere sahip olmuştur. Tanrıça imajı buradan Roma'ya taşındıktan
sonra bile, Pessinus hala büyük tanrıçanın şehri ve ibadetinin ana merkezi
olarak görülmeye devam etmiştir.
Rhea’nın,
Yunan dünyasındaki merkezi ise Girit’ti. Girit’in Titanların yaşadığı yer olduğuna
inanılırdı. Girit ayrıca Rhea’nın Zeus’u doğurduğu yerdi, bununla ilgili antik Yunan
dil bilgisi uzmanı Antoninus Liberalis,
"Girit’te, arılarla dolu bir kutsal mağara olduğu söylenir. Anlatıcılar dediklerine göre Rheia, Zeus'u burada doğurmuş; bu kutsal bir yerdir ve hiç kimse, tanrı veya ölümlü, yaklaşmamalıdır. Her yıl belirli bir zamanda mağaradan büyük bir alev çıktığını söylüyorlar. Hikayelerine göre bu, Zeus'un doğumundan kaynaklanan kanın kaynamaya başladığı her seferinde gerçekleşir. Zeus'un bakıcısı olan kutsal arılar bu mağarayı işgal eder." Demiştir.
Atina'daki
Keramaikos bölgesinde, bir tapınağı bulunmaktaydı. Korint ve Sparta’da
da tapınımı mevcuttu. Tapınımı, farklı isimler altında Fırat ve hatta
Bactriana'ya kadar uzanmaktaydı. Doğu dünyası için de önemliydi. Doğuda da farklı
şekil ve isimler altında tapınım görmüştür.
Rhea’nın
tapınaklarındaki rahiplerine küret (Curetes) Kibele rahiplerine ise Koribant (Corybantes)
denilirdi. Bunlar davul, zil, boynuz ve zırh kuşanmış şekilde danslar
gerçekleştiren rahiplerdi. Hem küretler hem de koribantlar Avrupa coğrafyasında
yapılan Rhea tasvirlerinin ayrılmaz parçaları olmuştur.
Kutsal
hayvanı aslandı. Yunanistan'da meşe ağacı
Rhea için kutsal sayılmaktaydı.
Sanat
eserlerinde nadiren ayakta durma pozisyonunda temsil edilmiştir. Genellikle bir
örgünün asıldığı duvar tacıyla süslenmiş bir tahtta oturur şekilde
betimlenmiştir. Aslanlar çoğunlukla tahtının sağında ve solunda çömelmiş olarak
görünürdü. Roma’daki karşılığı Ops’tur.
Source:
Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.
Source:
Homer, The Iliad - Greek Epic C8th B.C.
Source:
Hesiod, Theogony - Greek Epic C8th - 7th B.C.
Satala
COMMENTS