Prometheus'un kendisi ölümsüz bir tanrı, insan ırkının arkadaşı, ateşi veren, faydalı sanatların mucidi, her şeyi bilen bir kâhindir.
Prometheus Genel Bilgiler
Prometheus, Yunan Mitolojisinde önsezi ve kurnazlığın tanrısıdır.
Yunan Mitolojisinde insanın yaratıcısıdır.
İnanışa göre ateşin kullanımı, mimari, astronomi, matematik, yazı sanatı, evcil hayvanların tedavisi, seyrüsefer, tıp, kehanet, metalurji ve diğer tüm zanaatları insalara öğreten de yine Prometheustur.
İnsanlığın yardım etmek uğruna Zeus’u karşısına almış ve sonunda Zeus tarafından bu sebeple cezalandırılmıştır.
Yunan Mitolojisinde Prometheus
Prometheus ya da Prometyus. Antik Yunan Mitolojisinde titan Iapetus'un oğlu; Atlas, Menoetius ve Epimetheus'un kardeşidir. Hesiodus’a göre, Titan olarak adlandırılmasına rağmen gerçekte Titanlara ait değildir. Mitolojide Öngörülü, Bilge ve Öğretici bir figür olarak karakterize edilmiştir.
Prometyus genel olarak Zeus’un emirlerine karşı gelen, onunla boy ölçüşen ya da izin vermediği eylemler gerçekleştiren, sonrasında ise Zeus tarafından işkenceye maruz bırakılan bir kişilik olarak tasvir edilmiştir.
Bahse konu işkence farklı hikâyelerde ufak tefek değişiklikler göstermekle birlikte temelinde ortaktır. Genelde zincirle bağlanan Prometyusun karaciğerinin Zeus tarafından gönderilen bir kartal tarafından belirli periyodlarla sürekli olarak yenmesi üzerinedir. Hikâyedeki, karaciğerin yendikten sonra iyileşmesi ve iyileştikten sonra tekrar yenmesi ve bu döngünün sürekliliği, sonsuz bir işkenceyi ifade etmektedir.
Prometyusun hikâyelerindeki Zeus ise, genellikle insanlığa zarar vermek isteyen bir figürdür.
Hesiodus’un tasvirine göre, Zeus, insanlığı cezalandırmak maksadıyla Hephaestos’a gövdesini, Athena’ya da onu etkileyici kılacak süslerle donatmasını istediği bir pandora oluşturmalarını emretmiştir. Prometheus, kardeşi Epimetheus'u Zeus'tan herhangi bir hediye kabul etmemeye karşı uyarmış olmasına rağmen Epimetheus, tavsiyeyi göz ardı ederek, Zeus tarafından Hermes aracılığıyla kendisine gönderilen ve elinde dünya üzerindeki tüm kötülükleri, acıları, hastalıkları içeren bir tas taşıyan Pandora'yı kabul etmiş ve kötülüklerin dünyaya yayılmasına sebep olmuştur.
Bu hikâyede ayrıca, Prometheus’un öngörü ve kehanet yeteneğine vurgu yapılmıştır.
Aeschylus!a göre Prometheus'un kendisi ölümsüz bir tanrı, insan ırkının arkadaşı, ateşi veren, faydalı sanatların mucidi, her şeyi bilen bir kâhin, Zeus'un üstün gücünün üstesinden gelen bir figürdür.
Efsaneye göre Zeus gücünün doruğuna ulaştığında, insan ırkını ortadan kaldırmak ve yerine başka bir tür koymak istemiş, Prometheus ise bu planın uygulamasını engellemiştir. Bununla da yetinmeyip, insanlara ateşin kullanımı, mimari, astronomi, matematik, yazı sanatı, evcil hayvanların tedavisi, seyrüsefer, tıp, kehanet sanatı, metal içinde çalışma ve diğer tüm zanaatları öğretmiştir. Ancak, Zeus'un iradesine aykırı davrandığı için, onun emriyle İskit ülkesindeki kayalara zincirlenmiştir.
Bir başka hikâyede ise Zeus, Hermes aracılığıyla, Prometyusun kendisiyle alakalı bir kehanette bulunmasını istemiş ancak Prometyusun bunu reddetmesi üzerine, onu tekrar zincirlere bağlatarak yukarıda bahsi geçen sonsuz işkenceye maruz bırakmıştır.
Prometyusun ateşi kaçırarak insanlığa ulaştırması Heliosun arabası ve Athena’nın yardımı ile yaptığı anlatılmaktadır.
Antik Atina akademisinde Prometheus için yapılmış bir tapınak bulunmaktaydı ve onuruna burada meşale yarışları düzenlenirdi.
Kaynakça
Yunan ve Roma Biyografi ve Mitoloji Sözlüğü
Homer. Iliad.
Hesiod. Theogony.
Sappho, Fragment 207 (from Servius on Virgil) (trans. Campbell, Vol. Greek Lyric I)
COMMENTS